Waar ligt hoogveen in Nederland?
De huidige hoogveenreservaten vormen slechts een klein deel van de oorspronkelijke veenlandschappen die zich vaak vele kilometers uitstrekten over gebieden waar nu landbouwgronden en bebouwing zijn. In Nederland is naar schatting 1.000.000 ha hoogveen aanwezig geweest. Ongeveer driekwart van dit areaal is in de kustregio door de zee weggespoeld, afgedekt met klei of door zeespiegelstijging verdronken. De ongeveer 250.000 ha hoogveen die Nederland in de tweede helft van de Middeleeuwen nog rijk was (Pons 1992), lag op de hogere zandgronden in Oost- en Zuid-Nederland maar is nu grotendeels ontwaterd, vergraven ten behoeve van turfwinning en in cultuur gebracht. Momenteel resteert minder dan 1% (ca 8.000 ha) van de vroegere oppervlakte in de vorm van ontwaterde en grotendeels vergraven restanten van grotere veengebieden en een aantal kleine veentjes in het dekzandgebied.
Hooguit enkele hectaren kunnen nog als ‘levend’ of ‘actief’ hoogveen worden aangemerkt; dat wil zeggen hoogveen met de kenmerkende bultvormende veenmossen, die nieuw veen vormen en dat zichzelf in stand kan houden. De overige delen van hoogveenrestanten hebben veel van het karakter en functioneren van een hoogveensysteem verloren. De grootste restanten waar aan herstel van een goed functionerend hoogveenlandschap wordt gewerkt liggen in Drenthe en Friesland (Bargerveen, Fochteloërveen), Overijssel (Engebertsdijkvenen, Wierdenseveld, Haaksbergerveen), Gelderland (Korenburgerveen) en Noord-Brabant en Limburg (Peelvenen).
Op de bodemkaart van Nederland zijn de hoogveenbodems in roze kleuren en de laagveenbodems in paarse kleuren aangegeven. Voor meer uitleg over hoogveen in Nederland zie de site Geologie van Nederland.
Actief hoogveen
In 2013 is de kartering van actief en herstellend hoogveen in Nederland (Jansen e.a. 2013) uitgevoerd om betrouwbare kaarten te maken van het huidige voorkomen van de habitattypen Actief hoogveen (H7110_A) en Herstellend hoogveen (H7120) in de Nederlandse Natura 2000-gebieden. Daarvoor is gebruik gemaakt van praktische criteria om in het veld de aanwezigheid van een acrotelm vast te stellen. In 10 Nederlandse Natura 2000-gebieden blijkt het habitattype Actief hoogveen voor te komen met een totale oppervlakte van 7,58 hectare. De grootste oppervlakten Actief hoogveen bevinden zich in het Witterveld (3,07 ha), het Haaksbergerveen (2,55 ha) en het Bargerveen (0,96 ha). In de overige terreinen is het areaal ruim minder dan 1 hectare.
Herstel van Actief hoogveen treedt niet alleen op in grotere hoogveengebieden, maar ook in kleinere. Meestal geldt dat hoe eerder met herstelmaatregelen werd begonnen, hoe groter het areaal actief hoogveen is. Verder speelt de positie in het grondwatersysteem een belangrijke rol in de mate van herstel. In (delen van) hoogvenen die gevoed worden door wat basenrijker, (zeer) zwak gebufferd grondwater, en waar hydrologische herstelmaatregelen zijn genomen, zijn de ontwikkelingen gunstig. Verwacht wordt dat ook in de Deurnsche en Mariapeel, de Engbertsdijksvenen en het Fochteloërveen op de middellange termijn grotere arealen Actief hoogveen tot ontwikkeling zullen komen als gevolg van te nemen of recentelijk genomen herstelmaatregelen.
Onder de knop 'Overzicht gebieden' zijn alle Natura 2000 hoogveenrestanten van Nederland opgenomen, met informatie over onder andere het voorkomen van Actief hoogveen en de herstelmaatregelen die in het gebied zijn genomen.